Trong bối cảnh tuyển dụng hiện đại, việc đặt đúng câu hỏi trong buổi phỏng vấn không chỉ giúp nhà tuyển dụng tiết kiệm thời gian mà còn đảm bảo chọn đúng người – đúng việc. Thay vì những câu hỏi truyền thống, các chuyên gia nhân sự hiện nay ưu tiên phương pháp phỏng vấn theo năng lực (Competency-Based Interview). Vậy làm sao để xây dựng bộ câu hỏi phỏng vấn đúng trọng tâm và hiệu quả? Bài viết này chia sẻ góc nhìn thực tiễn từ Lê Anh Phước – chuyên gia Marketing và quản trị nhân sự, người đã từng thiết kế hàng trăm buổi phỏng vấn cho các doanh nghiệp vừa và lớn.
Phỏng Vấn Theo Năng Lực Là Gì?
Phỏng vấn theo năng lực là hình thức đánh giá ứng viên thông qua các hành vi đã xảy ra trong quá khứ, liên quan đến những năng lực cốt lõi của vị trí tuyển dụng. Đây là cách tiếp cận giúp xác định liệu ứng viên có thực sự phù hợp với yêu cầu công việc hay không, dựa trên bằng chứng cụ thể thay vì cảm nhận chủ quan.
Ví dụ: Thay vì hỏi “Bạn có kỹ năng làm việc nhóm không?”, nhà tuyển dụng sẽ hỏi: “Hãy kể lại một tình huống bạn từng giải quyết mâu thuẫn trong nhóm như thế nào?”
Vì Sao Nên Áp Dụng Kỹ Năng Xây Dựng Câu Hỏi Theo Năng Lực?
Lê Anh Phước nhấn mạnh 3 lý do doanh nghiệp nên áp dụng phương pháp này:
-
Tránh cảm tính khi đánh giá: Các câu hỏi dựa trên hành vi cụ thể giúp giảm thiểu thiên kiến cá nhân trong quá trình phỏng vấn.
-
Tiết kiệm thời gian lọc ứng viên: Hỏi đúng, trúng và đủ sẽ nhanh chóng giúp nhà tuyển dụng phát hiện được người phù hợp nhất.
-
Tăng tỉ lệ giữ chân nhân sự: Những ứng viên vượt qua phỏng vấn theo năng lực thường có khả năng thích nghi và phát triển lâu dài trong môi trường làm việc thực tế.
5 Bước Xây Dựng Bộ Câu Hỏi Phỏng Vấn Theo Năng Lực
1. Xác Định Năng Lực Cốt Lõi Của Vị Trí
Trước khi đặt câu hỏi, hãy làm rõ những năng lực nào là tối quan trọng cho vị trí bạn đang tuyển. Ví dụ:
-
Nhân viên kinh doanh: Kỹ năng thuyết phục, chủ động tìm kiếm khách hàng.
-
Trưởng nhóm: Kỹ năng lãnh đạo, ra quyết định, giải quyết mâu thuẫn.
-
Nhân viên kế toán: Tính chính xác, tư duy logic, kỷ luật.
Lê Anh Phước khuyên bạn nên liệt kê 4–6 năng lực chính cho mỗi vị trí.
2. Dùng Mô Hình STAR Để Tạo Câu Hỏi
STAR là viết tắt của:
-
Situation (Tình huống)
-
Task (Nhiệm vụ)
-
Action (Hành động)
-
Result (Kết quả)
Câu hỏi theo STAR giúp ứng viên mô tả đầy đủ trải nghiệm quá khứ và giúp nhà tuyển dụng phân tích năng lực thực tế.
Ví dụ câu hỏi theo mô hình STAR:
“Bạn từng gặp tình huống khó khăn nào khi làm việc với khách hàng không? Bạn đã làm gì và kết quả ra sao?”
3. Thiết Kế Câu Hỏi Phân Loại Theo Mức Độ
Không phải ứng viên nào cũng có thể trả lời tốt những câu hỏi khó ngay từ đầu. Hãy xây dựng các cấp độ:
-
Câu hỏi khởi động (warm-up): Giúp ứng viên thư giãn, ví dụ: “Điều gì khiến bạn ứng tuyển vào vị trí này?”
-
Câu hỏi khai thác hành vi: Đào sâu năng lực, ví dụ: “Bạn từng thất bại trong việc đạt chỉ tiêu? Hãy kể lại và bạn đã rút ra bài học gì?”
-
Câu hỏi giả định nâng cao: Kiểm tra phản xạ xử lý tình huống mới, ví dụ: “Nếu bạn bị khách hàng từ chối thẳng thừng, bạn sẽ xử lý ra sao?”
4. Chuẩn Bị Bộ Tiêu Chí Chấm Điểm Rõ Ràng
Bộ câu hỏi sẽ không hiệu quả nếu không có tiêu chí đánh giá cụ thể. Theo Lê Anh Phước, mỗi câu hỏi nên kèm theo:
-
Mức độ điểm từ 1–5 hoặc 1–3
-
Các tiêu chí đánh giá: rõ ràng, logic, sáng tạo, hiệu quả thực tế…
Điều này giúp bạn so sánh ứng viên công bằng, tránh đánh giá cảm tính hoặc theo cảm giác ban đầu.
5. Kiểm Tra Thử Bộ Câu Hỏi Với Đồng Nghiệp
Trước khi áp dụng chính thức, hãy tổ chức buổi “chạy thử” bộ câu hỏi với đồng nghiệp hoặc bộ phận khác. Góp ý từ người có kinh nghiệm sẽ giúp bạn tinh chỉnh câu hỏi rõ ràng và sát thực tế hơn.
Một Số Câu Hỏi Mẫu Theo Năng Lực
1. Kỹ năng giải quyết vấn đề
“Hãy kể về một vấn đề nghiêm trọng bạn từng gặp phải trong công việc. Bạn đã giải quyết như thế nào?”
2. Khả năng làm việc nhóm
“Bạn từng xung đột ý kiến với đồng nghiệp? Bạn đã xử lý tình huống đó ra sao?”
3. Khả năng thích nghi
“Một quy trình trong công ty thay đổi đột ngột, bạn đã làm gì để thích nghi?”
4. Năng lực lãnh đạo
“Khi nhóm không đạt KPI, bạn đã làm gì để khích lệ và cải thiện hiệu suất?”
5. Tư duy đổi mới
“Bạn có từng đề xuất ý tưởng mới giúp tối ưu công việc? Kết quả thế nào?”
Lưu Ý Khi Thực Hiện Phỏng Vấn Theo Năng Lực
-
Ghi chép trung thực, không chỉ dựa vào cảm xúc.
-
Tạo không gian thoải mái cho ứng viên, tránh áp lực quá mức.
-
Tránh dẫn dắt hoặc đưa ra nhận xét trong lúc ứng viên trả lời.
Lê Anh Phước khuyên nhà tuyển dụng nên học cách lắng nghe chủ động, khai thác sâu nhưng không can thiệp, để ứng viên có không gian thể hiện đầy đủ tiềm năng của mình.
Kết Luận
Việc xây dựng bộ câu hỏi phỏng vấn theo năng lực không khó, nhưng đòi hỏi sự đầu tư, hiểu rõ yêu cầu vị trí và tư duy hệ thống. Khi thực hiện đúng cách, bạn sẽ không chỉ tuyển được đúng người mà còn xây dựng được quy trình tuyển dụng chuyên nghiệp và bền vững. Hãy nhớ rằng, ứng viên giỏi là người đã thể hiện được khả năng qua hành động cụ thể – và nhà tuyển dụng giỏi là người biết cách đặt đúng câu hỏi để khám phá điều đó.
LIÊN HỆ
Đăng ký đào tạo hoặc nhận tư vấn tại: Bách Khoa Marketing hoặc Alphalife Việt Nam
Hotline: 0961 346 598 hoặc 092 6712 111
Fanpage: Anh Phước HR
Gmail: anhphuochr@gmail.com
Linkedln: Lê Anh Phước