Giới thiệu
Trong thời đại chuyển đổi số, nơi sự thay đổi là điều không thể tránh khỏi và cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng và hiệu quả đã trở thành kỹ năng cốt lõi của bất kỳ nhà quản lý, nhân sự hay doanh nghiệp nào. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các giải pháp thông thường không còn phát huy tác dụng – vì vấn đề đã thay đổi hoặc vì môi trường xung quanh đã khác.
Chính lúc này, tư duy đột phá trở thành chiếc chìa khóa vàng. Khác với tư duy truyền thống – vốn chỉ tập trung vào tối ưu cái cũ, tư duy đột phá giúp bạn nhìn ra một con đường mới, cách tiếp cận mới và giải pháp có thể tạo ra bước ngoặt thực sự.
Lê Anh Phước – Chuyên gia tư duy sáng tạo và Giám đốc Marketing – IT chia sẻ:
“Khi mọi người đang tìm cách sửa chữa một chiếc xe cũ, người có tư duy đột phá sẽ đặt câu hỏi: Liệu chúng ta có cần đi xe không – hay có một cách khác để di chuyển nhanh hơn?”
Tư duy đột phá là gì?
Tư duy đột phá (Breakthrough Thinking) là phương pháp tư duy vượt khỏi các giới hạn truyền thống, giúp con người nhìn nhận vấn đề từ nhiều khía cạnh mới mẻ và sâu sắc hơn. Thay vì tiếp cận một cách tuyến tính hay dựa trên lối mòn sẵn có, tư duy đột phá khuyến khích việc đặt lại câu hỏi, chất vấn các giả định nền tảng và xây dựng giải pháp từ “gốc rễ” – không ngần ngại tạo ra những hướng đi hoàn toàn khác biệt so với hiện trạng.
Đây không chỉ đơn thuần là sự sáng tạo trong ý tưởng, mà còn là chiến lược thay đổi góc nhìn tư duy, nhằm tìm ra những giải pháp mới lạ nhưng mang lại hiệu quả vượt trội, thậm chí có thể tạo ra bước ngoặt lớn cho cá nhân hoặc tổ chức.
Đặc điểm nổi bật của tư duy đột phá:
- Sự bất chấp lối mòn: Không chấp nhận “vì xưa giờ vẫn vậy”, mà luôn đặt lại vấn đề.
- Khả năng nhìn xuyên lõi gốc: Không giải quyết biểu hiện, mà đi thẳng vào nguyên nhân thật sự.
- Tinh thần kiến tạo: Không vá víu cái cũ – mà tạo ra điều chưa từng tồn tại.
- Can đảm thử – và sẵn sàng sai: Đột phá không đến từ sự an toàn. Nó đến từ việc dám thử, đo lường và cải tiến liên tục.
“Giới hạn thực sự không nằm ở hoàn cảnh – mà nằm ở cách bạn nhìn nhận vấn đề.” – Lê Anh Phước
Vì sao tư duy đột phá lại quan trọng trong giải quyết vấn đề?
Thứ nhất: Thế giới thay đổi không ngừng
Sự bùng nổ của công nghệ, biến động thị trường và các khủng hoảng bất ngờ như đại dịch COVID-19 đã khiến nhiều phương pháp truyền thống trở nên lỗi thời. Trong bối cảnh đó, tư duy đột phá là vũ khí giúp tổ chức thích nghi nhanh, xoay chuyển tình thế và nắm bắt cơ hội mới trước đối thủ.
Thứ hai: Cạnh tranh ngày càng khốc liệt
Khi thị trường bão hòa, làm giống đối thủ chỉ giúp bạn tồn tại – không giúp bạn dẫn đầu. Những giải pháp mang tính đột phá là chìa khóa tạo nên lợi thế cạnh tranh, giúp doanh nghiệp bứt phá và khẳng định vị thế riêng.
Thứ ba: Kỳ vọng từ khách hàng và nhân sự tăng cao
Người tiêu dùng ngày nay đòi hỏi trải nghiệm cá nhân hóa, tiện lợi và đột phá. Nhân viên cũng mong muốn được tham gia vào những chiến lược đổi mới thực thụ. Giải quyết vấn đề bằng tư duy đột phá không chỉ nâng cao hiệu quả công việc mà còn tạo dựng niềm tin và sự cam kết từ cả khách hàng lẫn đội ngũ nội bộ.
Quy trình 6 bước giải quyết vấn đề dưới góc nhìn đột phá
Bước 1: Xác định lại vấn đề – Đặt lại câu hỏi gốc
Đôi khi, vấn đề chúng ta đang cố giải quyết không phải là vấn đề thật sự. Trước khi tìm giải pháp, hãy dừng lại và hỏi: “Mình đang giải quyết đúng thứ chưa?”
Ví dụ:
Thay vì hỏi “Làm sao để tuyển thêm người xử lý đơn hàng?”, hãy thử hỏi lại:
“Liệu có cần thêm người không, hay có thể tự động hóa quy trình này?”
“Tư duy đột phá bắt đầu từ việc không chấp nhận câu hỏi cũ một cách thụ động.”
– Lê Anh Phước
Bước 2: Tư duy đa chiều – Lắng nghe từ nhiều góc nhìn
Đừng chỉ nhìn vấn đề từ vị trí của bạn. Hãy mời đồng nghiệp từ các phòng ban khác, khách hàng, nhà cung cấp hoặc chuyên gia bên ngoài góp ý.
Lợi ích:
- Bạn có thêm thông tin thực tế từ nhiều khâu.
- Có thể phát hiện ra nguyên nhân nằm ở chỗ bạn không ngờ tới.
“Một vấn đề được nhìn từ nhiều góc sẽ dẫn đến nhiều khả năng giải quyết hơn.”
Bước 3: Phân tích gốc rễ – Suy nghĩ theo nguyên lý đầu tiên (First Principles)
Thay vì áp dụng cách làm cũ, hãy phân tích vấn đề từ gốc, không dựa vào kinh nghiệm hay thói quen.
Câu hỏi gợi mở:
- “Vấn đề này hình thành từ đâu?”
- “Nếu xây lại từ đầu, mình sẽ làm thế nào?”
Ví dụ nổi tiếng:
Elon Musk không hỏi “Làm sao mua tên lửa rẻ hơn?” mà hỏi: “Tại sao tên lửa đắt? Có thể tự chế tạo rẻ hơn không?”
“Phá bỏ giả định cũ – xây lại từ nền tảng là cách tiếp cận của người đột phá.”
Bước 4: Động não không giới hạn – Nơi ý tưởng tự do bay xa
Tạo một không gian nơi mọi người có thể chia sẻ ý tưởng không sợ sai, không bị phán xét.
Lưu ý:
- Đừng “đập bỏ” ý tưởng quá sớm.
- Cứ để mọi người sáng tạo, càng nhiều càng tốt.
- Sau đó mới chọn lọc, đánh giá tính khả thi.
“Ý tưởng lớn thường xuất hiện khi ta dẹp bỏ giới hạn và cho phép suy nghĩ tự do.”
Bước 5: Thử nghiệm nhỏ – Làm trước, chỉnh sau
Không cần đợi đủ mọi điều kiện mới bắt đầu. Hãy triển khai giải pháp ở quy mô nhỏ, quan sát kết quả thực tế.
Ví dụ:
Bạn nghĩ chatbot có thể thay thế 50% khâu tư vấn khách hàng?
→ Hãy thử trước với 1 nhóm khách hàng nhỏ để xem phản ứng.
Làm – Đo – Chỉnh là nguyên tắc quan trọng khi theo đuổi tư duy đột phá.
Bước 6: Đo lường và cải tiến liên tục – Không dừng ở lần đầu
Một giải pháp dù đột phá vẫn cần được đo lường bằng dữ liệu thực tế.
Hành động cần làm:
- Theo dõi các chỉ số liên quan (hiệu suất, chi phí, phản hồi).
- Điều chỉnh linh hoạt theo thời gian.
- Dám thay đổi nếu giải pháp ban đầu chưa tối ưu.
Không có giải pháp nào là hoàn hảo từ đầu – đột phá là hành trình cải tiến liên tục.
“Sáng tạo là khởi đầu. Hành động là điều quyết định. Đo lường là yếu tố sống còn.”
– Lê Anh Phước, Giám đốc Marketing – IT
Ví dụ thực tiễn về tư duy đột phá trong doanh nghiệp
1. Airbnb: Đột phá thị trường du lịch
Khi mọi người nghĩ rằng chỉ khách sạn mới cung cấp được chỗ ở cho du khách, Airbnb đã phá vỡ khái niệm đó. Họ đặt lại vấn đề:
“Làm sao để bất kỳ ai cũng có thể chia sẻ không gian sống?”
Kết quả: Một nền tảng cho thuê chỗ ở đã thay đổi toàn bộ ngành du lịch.
2. Netflix: Từ cho thuê đĩa đến streaming
Netflix không cố cạnh tranh bằng cách cho thuê nhiều đĩa hơn Blockbuster. Họ đặt lại câu hỏi: “Khách hàng thực sự cần gì?” và từ đó chuyển sang nền tảng xem phim trực tuyến, dẫn đầu cả ngành giải trí số.
3. Một ví dụ gần gũi trong doanh nghiệp Việt
Một công ty tuyển dụng lao động phổ thông gặp khó khăn trong việc tiếp cận ứng viên chất lượng cao. Thay vì chi nhiều tiền cho quảng cáo truyền thống, họ chuyển sang tạo chatbot tự động tư vấn qua Zalo – nhờ đó tăng tỷ lệ chốt hồ sơ lên 40% trong 2 tháng.
Những rào cản khi áp dụng tư duy đột phá
Thứ nhất: Tâm lý sợ thay đổi
Con người thường có xu hướng duy trì những gì quen thuộc. Việc thử nghiệm điều mới luôn đi kèm rủi ro, và không phải ai cũng sẵn sàng đón nhận thất bại để học hỏi. Tâm lý “an toàn là trên hết” khiến nhiều cá nhân từ chối đổi mới, ngay cả khi họ nhận thấy những giải pháp hiện tại không còn hiệu quả.
Kết quả: Sự sáng tạo bị kiềm hãm, cơ hội bứt phá bị bỏ lỡ.
Thứ hai: Thiếu sự ủng hộ từ cấp quản lý
Một ý tưởng đột phá, dù hay đến đâu, cũng cần được bảo vệ và hỗ trợ trong giai đoạn đầu. Nếu lãnh đạo không tin tưởng, không tạo điều kiện triển khai, thì ý tưởng đó sẽ dễ dàng bị loại bỏ. Thực tế, sự bảo thủ ở cấp cao là một trong những nguyên nhân lớn nhất khiến đổi mới thất bại.
Kết quả: Nhân viên mất động lực sáng tạo, dần chấp nhận giải pháp an toàn, không dám đề xuất.
Thứ ba: Văn hóa doanh nghiệp chưa cởi mở
Trong môi trường mà sai sót bị quy trách nhiệm nặng nề, nơi ý tưởng mới chưa được khuyến khích hoặc thường bị phản đối ngay từ đầu, thì tư duy đột phá gần như không có “đất sống”. Đổi mới cần môi trường cởi mở, nơi mọi người cảm thấy an toàn khi thử nghiệm và học hỏi từ sai lầm.
Kết quả: Doanh nghiệp trì trệ, nhân sự chỉ làm theo lệnh – không chủ động sáng tạo.
Lê Anh Phước chia sẻ thêm:
“Để có giải pháp đột phá, trước hết bạn phải có văn hóa đột phá. Đừng kỳ vọng nhân viên đổi mới nếu công ty vẫn đang vận hành theo cách cũ.”
Cách xây dựng văn hóa giải quyết vấn đề đột phá
1. Xây dựng không gian an toàn để chia sẻ
Nhân viên chỉ dám sáng tạo khi họ cảm thấy an toàn khi lên tiếng. Văn hóa đổi mới không thể tồn tại nếu sai lầm bị trừng phạt, hoặc những ý tưởng khác biệt bị gạt bỏ ngay từ đầu.
Gợi ý thực hành:
- Khuyến khích họp nhóm brainstorming định kỳ, nơi mọi ý tưởng đều được lắng nghe mà không đánh giá vội.
- Xây dựng quy tắc “Không có ý tưởng nào là dở – chỉ là chưa phù hợp lúc này”.
2. Đào tạo tư duy phản biện và sáng tạo
Đổi mới không đến từ bản năng – nó cần được rèn luyện và trau dồi thường xuyên. Tư duy phản biện và kỹ năng đặt câu hỏi là hai yếu tố cốt lõi giúp nhân viên nhìn vấn đề từ nhiều khía cạnh và tìm ra hướng giải quyết mới.
Gợi ý thực hành:
- Tổ chức các khóa học nội bộ về tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, đổi mới sáng tạo.
- Triển khai các chương trình “Innovation Bootcamp” hoặc “Hackathon nội bộ” để tạo sân chơi thực hành.
3. Tích hợp công cụ hỗ trợ sáng tạo
Công cụ tư duy không chỉ dành cho chuyên gia – mà là trợ lý đắc lực cho mọi nhân sự muốn sáng tạo. Khi được áp dụng đúng cách, chúng giúp mọi người hệ thống hóa suy nghĩ và mở rộng góc nhìn một cách rõ ràng.
Một số công cụ hiệu quả:
- SCAMPER – Biến đổi ý tưởng cũ để tạo cái mới
- Six Thinking Hats – Nhìn một vấn đề từ nhiều góc độ tư duy khác nhau
- Mind Mapping – Sơ đồ tư duy trực quan để mở rộng ý tưởng
- Design Thinking – Giải pháp sáng tạo dựa trên nhu cầu người dùng
4. Ghi nhận và khen thưởng sáng kiến mới
Sáng tạo là một hành trình, không phải lúc nào cũng thành công ngay từ đầu. Việc khen thưởng không nên chỉ dựa vào kết quả cuối cùng, mà cần ghi nhận cả quá trình dám nghĩ – dám làm.
Gợi ý thực hành:
- Thiết lập quỹ khen thưởng sáng kiến nội bộ.
- Tổ chức sự kiện tôn vinh “ý tưởng tiêu biểu” hàng quý, không phân biệt thành công hay chưa.
- Kết hợp vinh danh cá nhân và nhóm để lan tỏa tinh thần sáng tạo.
Kết luận
Tư duy đột phá không phải là đặc quyền của thiên tài, mà là kỹ năng có thể học được, rèn luyện được và nuôi dưỡng mỗi ngày. Trong một thế giới biến động liên tục, nơi mà những gì hiệu quả hôm nay có thể trở nên lạc hậu vào ngày mai – thì khả năng nhìn nhận vấn đề theo cách khác chính là lợi thế cạnh tranh bền vững nhất.
Nếu doanh nghiệp của bạn vẫn đang loay hoay với những giải pháp cũ, nếu đội ngũ của bạn đang thiếu động lực sáng tạo – đã đến lúc thay đổi.
Hãy bắt đầu bằng một điều đơn giản nhưng đầy sức mạnh: Đặt câu hỏi mới.
“Vì chỉ khi bạn dám nghĩ khác, nhìn khác và làm khác – bạn mới có cơ hội tạo ra điều chưa từng có.”
– Lê Anh Phước
Liên hệ
Đột phá không tự nhiên xuất hiện. Nó bắt đầu từ một câu hỏi táo bạo, từ một người dám suy nghĩ khác, và từ một tổ chức sẵn sàng thay đổi.
Nếu bạn đang khát khao tìm ra hướng đi mới cho doanh nghiệp, nếu bạn muốn xây dựng một đội ngũ không chỉ giỏi thực thi mà còn giỏi tư duy, sáng tạo và đổi mới – đây chính là thời điểm để hành động.
💡 Hãy bắt đầu hành trình chuyển mình bằng tư duy đột phá.
💬 Liên hệ ngay với Chuyên gia Lê Anh Phước – Giám đốc Marketing – IT để nhận tư vấn chiến lược, thiết kế chương trình đào tạo đổi mới phù hợp với chính đội ngũ và mô hình vận hành của bạn.
“Tư duy đột phá không đến từ sự may mắn – mà đến từ việc đặt câu hỏi đúng và kiên trì với một niềm tin rằng: Luôn có cách tốt hơn.”
– Lê Anh Phước
Đăng ký đào tạo hoặc nhận tư vấn tại: Bách Khoa Marketing hoặc Alphalife Việt Nam
Hotline: 0961 346 598 hoặc 092 6712 111
Fanpage: Anh Phước HR
Gmail: anhphuochr@gmail.com