Kỹ Năng Đổi Mới Trong Doanh Nghiệp: Bắt Đầu Từ Đâu?

Giới thiệu

Trong kỷ nguyên công nghệ số, khi thị trường biến động liên tục và hành vi khách hàng thay đổi không ngừng, đổi mới không còn là một xu hướng mang tính thời điểm – mà là một yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Dù bạn đang điều hành một tập đoàn đa quốc gia, một startup công nghệ hay một doanh nghiệp SME truyền thống, nếu bạn không học cách đổi mới, thị trường sẽ “đào thải” bạn sớm hơn bạn tưởng.

Nhưng câu hỏi đặt ra là:

Đổi mới nên bắt đầu từ đâu? Từ công nghệ? Từ sản phẩm? Hay từ chính con người và tư duy?

Câu trả lời nằm ở việc phát triển kỹ năng đổi mới – không chỉ ở lãnh đạo mà còn ở từng cá nhân trong tổ chức. Đổi mới không phải là công việc của một bộ phận riêng biệt, mà là năng lực cốt lõi của toàn doanh nghiệp.

Kỹ năng đổi mới là gì?

1. Khái niệm và bản chất

Kỹ năng đổi mới (innovation skills) là tập hợp các năng lực tư duy và hành động cho phép cá nhân hoặc tổ chức tạo ra những ý tưởng mới, cải tiến quy trình, phát triển sản phẩm, hoặc tái định hình mô hình kinh doanh – và đặc biệt quan trọng, có thể hiện thực hóa chúng trong môi trường thực tế.

Đây không phải là khả năng “nghĩ ra điều kỳ diệu” một cách ngẫu hứng, mà là sự tổng hòa giữa các yếu tố cốt lõi sau:

• Tư duy sáng tạo: khả năng nhìn vấn đề theo góc độ mới, phát hiện cơ hội trong khó khăn và đưa ra cách tiếp cận khác biệt.
• Tư duy phản biện: năng lực đánh giá ý tưởng một cách logic, xác định rủi ro và loại bỏ giải pháp không hiệu quả.
• Khả năng thích nghi: chủ động điều chỉnh kế hoạch, tư duy và hành động khi môi trường thay đổi, thay vì phản ứng bị động.
• Kỹ năng thử nghiệm – đo lường – cải tiến: triển khai nhanh các giải pháp thử nghiệm (prototype, MVP), thu thập phản hồi thực tế và cải tiến liên tục trên cơ sở dữ liệu.

Quan trọng hơn, kỹ năng đổi mới không đòi hỏi bạn phải là thiên tài công nghệ, nhà sáng lập hay chuyên gia cấp cao. Đó là năng lực đặt ra câu hỏi đúng lúc – chẳng hạn như:

“Liệu chúng ta có thể làm điều này theo cách đơn giản hơn, nhanh hơn, khác biệt hơn không?” – Chuyên gia Lê Anh Phước

Kỹ năng đổi mới bắt đầu từ việc dám nghi ngờ những thói quen cũ và chủ động tìm kiếm giải pháp tốt hơn – ngay cả trong những công việc quen thuộc hàng ngày.

Vì sao doanh nghiệp cần đầu tư vào kỹ năng đổi mới?

Trong môi trường kinh doanh biến động không ngừng, đổi mới không chỉ là một lợi thế – mà đã trở thành điều kiện sống còn. Đầu tư vào kỹ năng đổi mới không đơn thuần là phát triển năng lực cá nhân, mà là chiến lược cốt lõi giúp tổ chức duy trì khả năng thích nghi, dẫn dắt và phát triển bền vững.

1. Đổi mới để thích nghi với biến động

Thị trường thay đổi nhanh, công nghệ phát triển từng ngày, và hành vi tiêu dùng liên tục dịch chuyển. Những gì hiệu quả hôm nay có thể trở nên lỗi thời chỉ sau vài tháng. Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp không thể chỉ phản ứng với thay đổi – mà phải chủ động thích nghi và đi trước một bước.

Kỹ năng đổi mới giúp đội ngũ:

• Nhanh chóng nhận diện cơ hội và thách thức mới.
• Tư duy linh hoạt trong từng quyết định và quy trình.
• Dẫn dắt sự thay đổi thay vì bị cuốn theo làn sóng thị trường.

2. Tạo ra giá trị cạnh tranh khác biệt

Trong một thế giới mà sản phẩm, dịch vụ và công nghệ ngày càng đồng nhất, điều tạo ra sự khác biệt bền vững chính là cách bạn đổi mới để phục vụ khách hàng tốt hơn.

Kỹ năng đổi mới cho phép doanh nghiệp:

• Tái thiết kế trải nghiệm khách hàng một cách đột phá và tinh tế hơn.
• Cá nhân hóa giải pháp, nội dung và dịch vụ theo từng phân khúc khách hàng cụ thể.
• Tạo ra những mô hình kinh doanh, sản phẩm hoặc kênh phân phối chưa từng có, giúp thương hiệu nổi bật giữa thị trường đầy cạnh tranh.

“Doanh nghiệp đổi mới tốt không cần phải là “lớn nhất” – nhưng thường là người tạo ra tiêu chuẩn mới cho ngành.” – Chuyên gia Lê Anh Phước

3. Thu hút và giữ chân nhân tài

Thế hệ lao động hiện đại, đặc biệt là Gen Z và Millennials, không chỉ tìm kiếm mức lương hấp dẫn. Họ mong muốn:

• • Làm việc trong môi trường cởi mở và khuyến khích sáng tạo.
  • Được trao quyền đề xuất, thử nghiệm và cải tiến.

• Cảm thấy mình đang góp phần vào sự thay đổi tích cực trong tổ chức.
  

Doanh nghiệp biết đầu tư vào kỹ năng đổi mới sẽ:

• Xây dựng được văn hóa làm việc linh hoạt, cởi mở, hướng tương lai.
• Giữ chân nhân tài bằng việc biến họ thành một phần của quá trình phát triển.
• Tạo ra đội ngũ năng động, sẵn sàng đồng hành trong giai đoạn tăng trưởng hoặc chuyển đổi.

Những kỹ năng cốt lõi để thúc đẩy đổi mới trong doanh nghiệp

1. Tư duy thiết kế (Design Thinking)

Design Thinking là một phương pháp tiếp cận đổi mới dựa trên việc đặt con người làm trung tâm trong toàn bộ quá trình tư duy và triển khai. Thay vì chỉ tập trung vào giải pháp, tư duy thiết kế bắt đầu từ việc hiểu sâu sắc người dùng và vấn đề thực sự họ đang gặp phải.

Quy trình cơ bản của Design Thinking gồm 5 bước:

• Đồng cảm (Empathize): lắng nghe, quan sát người dùng.
• Định nghĩa vấn đề (Define): xác lập đúng trọng tâm cần giải quyết.
• Phát triển ý tưởng (Ideate): tạo ra nhiều phương án tiếp cận khác nhau.
• Tạo mẫu thử (Prototype): thiết kế giải pháp đơn giản để kiểm tra.
• Kiểm nghiệm (Test): nhận phản hồi thực tế để điều chỉnh và cải tiến.

Lợi ích nổi bật:

• Giúp doanh nghiệp thấu hiểu nhu cầu khách hàng từ gốc rễ.
• Tăng tính thực tiễn và ứng dụng của giải pháp đưa ra.
• Giảm rủi ro bằng cách “thử nhanh – thất bại sớm – học kịp thời.”

Tư duy thiết kế không chỉ dành cho đội ngũ sản phẩm – mà có thể áp dụng trong marketing, vận hành, chăm sóc khách hàng, và cả xây dựng văn hóa doanh nghiệp.

2. Tư duy phản biện (Critical Thinking)

Trong quá trình đổi mới, không phải mọi ý tưởng đều là ý tưởng tốt. Kỹ năng tư duy phản biện giúp cá nhân và đội ngũ:

• Đánh giá ý tưởng một cách logic, khách quan, không thiên kiến.
• Nhận diện các lỗ hổng, rủi ro, hoặc giả định sai trong kế hoạch đổi mới.
• Đặt câu hỏi ngược lại để tránh “bẫy tâm lý nhóm” – nơi mọi người đồng thuận mà không đánh giá sâu sắc.

Một ý tưởng sáng tạo chỉ có giá trị nếu nó:

• Giải quyết được vấn đề thực tế.
• Có khả năng triển khai trong điều kiện hiện tại.
• Có thể đo lường và cải tiến theo dữ liệu thực tế.

Trong bối cảnh doanh nghiệp cần đổi mới nhanh nhưng vẫn kiểm soát rủi ro, tư duy phản biện chính là “bộ lọc thông minh” để chọn đúng hướng đi.

3. Kỹ năng cộng tác liên phòng ban

Đổi mới thành công không thể là nỗ lực của một cá nhân hay một phòng ban đơn lẻ. Các ý tưởng chỉ thật sự phát huy khi có sự cộng hưởng giữa nhiều chức năng: từ marketing đến công nghệ, từ tài chính đến chăm sóc khách hàng.

Kỹ năng làm việc liên phòng ban mang lại lợi ích lớn:

• Phối hợp nguồn lực hiệu quả hơn, tránh trùng lặp hoặc mâu thuẫn.

• Đa dạng hóa góc nhìn, nhờ vậy giải pháp toàn diện hơn.

• Tăng tốc độ ra quyết định và triển khai, rút ngắn thời gian từ ý tưởng đến hành động.

Để làm được điều đó, đội ngũ cần được huấn luyện về:

• Giao tiếp chủ động và minh bạch.
• Kỹ năng điều phối cuộc họp đa chức năng.
• Tư duy “chúng ta cùng giải quyết vấn đề”, thay vì “việc của bộ phận tôi là…”

4. Kỹ năng thử nghiệm (Experimentation)

Không có ý tưởng đổi mới nào hoàn hảo ngay từ đầu. Những tổ chức có năng lực đổi mới cao đều sở hữu một “văn hóa thử nghiệm” – nơi các thành viên dám thử, dám sai và học nhanh từ sai lầm.

Một cá nhân hoặc nhóm có kỹ năng thử nghiệm tốt sẽ:

• Biết cách tạo ra các phiên bản thử nghiệm đơn giản: mockup, landing page, MVP…
• Thành thạo chạy thử A/B testing hoặc kiểm nghiệm insight thị trường.
• Có khả năng phân tích dữ liệu phản hồi và điều chỉnh nhanh chóng.

Thử nghiệm nhanh giúp:

• Giảm chi phí rủi ro.
• Đưa sản phẩm ra thị trường sớm hơn.
• Tăng khả năng thành công nhờ học hỏi từ thực tế.

Như chuyên gia Lê Anh Phước từng chia sẻ:
“Muốn đổi mới thật sự, đừng đợi tới khi hoàn hảo – hãy thử, sai, sửa và tiến hóa cùng thị trường.”

Đổi mới nên bắt đầu từ đâu trong doanh nghiệp?

Một trong những sai lầm lớn nhất của doanh nghiệp là nghĩ rằng đổi mới chỉ cần đến từ một bộ phận nhất định, hoặc là công việc “để sau” khi công việc vận hành ổn định. Thực tế, đổi mới nên là một phần trong DNA doanh nghiệp – nhưng để đạt được điều đó, bạn cần bắt đầu từ những điểm chạm chiến lược và nền tảng sau:

1. Bắt đầu từ lãnh đạo – nhưng không dừng ở đó

Mọi chuyển đổi văn hóa đều bắt đầu từ tầng lớp lãnh đạo. Ban lãnh đạo chính là người truyền cảm hứng, định hướng và “cởi trói” cho sự đổi mới.

Lãnh đạo đổi mới cần:

• Thể hiện tư duy cởi mở và tinh thần học hỏi liên tục.
• Khuyến khích thử nghiệm, chấp nhận thất bại có kiểm soát, không trừng phạt những sai sót trong quá trình sáng tạo.
• Định hình chiến lược đổi mới dài hạn, không chỉ là khẩu hiệu, mà được cụ thể hóa bằng ngân sách, lộ trình, chỉ tiêu đo lường.

Tuy nhiên, sáng kiến không chỉ đến từ lãnh đạo. Để đổi mới thật sự lan tỏa và bền vững, cần tạo môi trường cho mọi nhân sự – dù ở bất kỳ cấp độ nào – đều được tham gia vào quá trình thay đổi. Một số cách triển khai:

• Tổ chức các buổi “Idea Day” hoặc “Innovation Sprint”, nơi mọi nhân viên được trình bày sáng kiến cải tiến.
• Khen thưởng và công nhận những đóng góp nhỏ, không đợi đến khi thành “đột phá”.
• Cung cấp công cụ, thời gian và hỗ trợ kỹ thuật để hiện thực hóa ý tưởng.

Một lãnh đạo tốt là người mở đường cho sự đổi mới – nhưng một tổ chức đổi mới thật sự là nơi mọi người đều cảm thấy mình có quyền thay đổi.

2. Bắt đầu từ những vấn đề thực tế

Đổi mới không phải là chạy theo công nghệ mới, nền tảng mới hay thuật ngữ “hot”. Đổi mới hiệu quả luôn bắt đầu từ vấn đề cụ thể và nhu cầu thực tiễn.

Hãy tự hỏi:

• Quy trình nào đang gây lãng phí thời gian hoặc nguồn lực?
• Khách hàng đang không hài lòng ở điểm nào?
• Cơ hội thị trường nào đang bị đối thủ khai thác trước?

Thay vì tạo ra đổi mới “trên giấy”, hãy xuất phát từ:

• Một điểm nghẽn trong quy trình vận hành.
• Một phản hồi tiêu cực từ khách hàng – nếu nhìn đúng, đây chính là cơ hội cải tiến.
• Một xu hướng mới mà doanh nghiệp chưa tận dụng.

“Đổi mới đích thực là quá trình giải quyết vấn đề theo cách mới – sáng tạo hơn, nhanh hơn và hiệu quả hơn.” – Chuyên gia Lê Anh Phước

3. Bắt đầu từ chính đội ngũ nội bộ

Để đổi mới bền vững, doanh nghiệp phải đổi mới từ bên trong trước khi kỳ vọng sự đổi mới bên ngoài.

Hãy cùng đánh giá:

• Đội ngũ của bạn có được khuyến khích nghĩ khác đi không?
  Hay họ đang bị ràng buộc bởi quy trình quá cứng nhắc?
• Nhân viên có không gian để thử nghiệm, sai sót và học hỏi không?
  Hay mỗi sai lầm đều đi kèm trừng phạt?
• Doanh nghiệp có liên tục cập nhật kiến thức, công nghệ mới cho đội ngũ không?
  Hay đào tạo chỉ dừng lại ở yêu cầu hành chính?

Nếu câu trả lời là “chưa” – hãy bắt đầu từ đây.
Bởi vì đổi mới không đến từ máy móc hay ngân sách – mà đến từ chính con người đang thực hiện công việc mỗi ngày.

“Muốn thay đổi bên ngoài, hãy xây nội lực bên trong trước.”

– Chuyên gia Lê Anh Phước

Một số mô hình và công cụ hỗ trợ đổi mới hiệu quả

Để đổi mới không chỉ dừng lại ở ý tưởng mà trở thành hành động thực tiễn, doanh nghiệp cần đến các mô hình và công cụ hỗ trợ chuyên biệt. Những công cụ này giúp tổ chức định hướng lại chiến lược, phân bổ nguồn lực hợp lý, tổ chức quá trình đổi mới có hệ thống và giảm thiểu rủi ro trong quá trình triển khai.

Dưới đây là 4 mô hình được áp dụng rộng rãi và đã chứng minh hiệu quả trong nhiều ngành nghề, từ khởi nghiệp đến các tập đoàn lớn:

1. Mô hình 70–20–10: Cân bằng giữa vận hành và đổi mới

Đây là mô hình phân bổ nguồn lực chiến lược được Google, Coca-Cola và nhiều doanh nghiệp lớn ứng dụng trong việc quản lý đổi mới.

Tỷ lệ đề xuất:

• 70% dành cho các hoạt động cốt lõi, mang lại doanh thu hiện tại.
• 20% tập trung cải tiến những gì đang làm – tối ưu quy trình, nâng cấp sản phẩm/dịch vụ.
• 10% dành cho các dự án đổi mới đột phá – ý tưởng mới, công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới.

Lợi ích nổi bật:

• Giúp doanh nghiệp vừa duy trì sự ổn định, vừa tạo khoảng không cho sáng tạo bùng nổ.
• Tránh tình trạng “chạy theo đổi mới” mà đánh mất năng lực cốt lõi.

2. Kaizen – Triết lý cải tiến liên tục từ Nhật Bản

Kaizen là phương pháp đổi mới dựa trên những cải tiến nhỏ, đều đặn và có tính tích lũy. Triết lý này nhấn mạnh rằng mọi nhân viên ở mọi cấp đều có thể đóng góp vào quá trình cải tiến, không phân biệt chức vụ hay vai trò.

Đặc điểm:

• Không cần ngân sách lớn.
  Dễ triển khai ở mọi quy mô doanh nghiệp, đặc biệt phù hợp với SME.
• Tạo văn hóa đổi mới từ nền tảng, thay vì phụ thuộc vào lãnh đạo cấp cao.

Ứng dụng thực tế:

• Cải tiến quy trình nội bộ (giảm thời gian, tăng năng suất).
• Tối ưu hóa chi phí vận hành.
• Nâng cao trải nghiệm khách hàng thông qua những điều chỉnh nhỏ nhưng có ý nghĩa.

“Tích tiểu thành đại” – Kaizen giúp doanh nghiệp đổi mới bền vững mà không cần “đập đi xây lại”.

3. Business Model Canvas – Vẽ lại bản đồ chiến lược

Business Model Canvas (BMC) là công cụ trực quan giúp doanh nghiệp nhìn lại toàn bộ mô hình kinh doanh chỉ trong một trang giấy. Mô hình gồm 9 khối chính:

• Phân khúc khách hàng
• Giá trị đề xuất
• Kênh phân phối
• Quan hệ khách hàng
• Dòng doanh thu
• Hoạt động chính
• Nguồn lực chính
• Đối tác chính
• Cơ cấu chi phí

Lợi ích:

• Xác định điểm mạnh, điểm yếu trong mô hình hiện tại.
• Kích hoạt đổi mới ở từng khối riêng biệt hoặc toàn diện.
• Giúp đội ngũ dễ dàng brainstorm ý tưởng mô hình kinh doanh mới.

Ứng dụng hiệu quả trong:

• Startup giai đoạn ý tưởng.
• Doanh nghiệp muốn chuyển đổi số hoặc mở rộng thị trường.
• Đội ngũ marketing – chiến lược – sản phẩm cùng đồng thiết kế giải pháp mới.

4. Agile – Scrum: Linh hoạt triển khai ý tưởng đổi mới

Agile và Scrum là hai phương pháp quản trị linh hoạt giúp doanh nghiệp thực hiện dự án theo chu kỳ ngắn (sprint), thu thập phản hồi thực tế và điều chỉnh liên tục thay vì đợi hoàn thiện rồi mới tung ra thị trường.

Tính năng chính của Agile/Scrum:

• Làm việc theo sprint ngắn (1–2 tuần).
• Lấy phản hồi thật từ khách hàng hoặc người dùng cuối.
• Điều chỉnh nhanh dựa trên dữ liệu thay vì cảm tính.

Lợi ích nổi bật:

• Tăng tốc độ triển khai đổi mới.
• Giảm lãng phí thời gian và nguồn lực do đi sai hướng quá lâu.
• Nuôi dưỡng văn hóa thử nghiệm, học hỏi và cải tiến liên tục.

Agile và Scrum hiện được ứng dụng không chỉ trong công nghệ mà còn trong:

• Phát triển sản phẩm/dịch vụ mới.
• Chiến dịch marketing linh hoạt.
• Quản lý dự án đổi mới trong nội bộ doanh nghiệp.

Kết luận

Đổi mới không phải là mục tiêu nhất thời, mà là quá trình liên tục của quan sát, sáng tạo, thử nghiệm, học hỏi và cải tiến. Không một doanh nghiệp nào có thể đổi mới một lần rồi dừng lại – đặc biệt trong thời đại thay đổi nhanh như hiện nay.

Để phát triển bền vững, doanh nghiệp cần xây dựng:

• Văn hóa đổi mới nội tại thay vì phụ thuộc vào xu hướng bên ngoài.
• Năng lực đổi mới cho từng cá nhân, không chỉ ở cấp quản lý.
• Hệ thống hỗ trợ cụ thể: công cụ, quy trình, ngân sách và không gian sáng tạo.

“Không ai có thể đổi mới thay bạn. Đổi mới bắt đầu từ chính tư duy sẵn sàng thay đổi của bạn và đội ngũ.” – Chuyên gia Lê Anh Phước

Khi đổi mới trở thành thói quen, doanh nghiệp không chỉ thích nghi – mà còn có thể dẫn đầu.

Liên hệ

Bạn đang muốn xây dựng năng lực đổi mới cho tổ chức?
Bạn cần phát triển tư duy đổi mới cho lãnh đạo cấp trung hoặc đội ngũ triển khai?

👉 Liên hệ ngay với chuyên gia Lê Anh Phước – Giám đốc Marketing – IT để được tư vấn chương trình đào tạo kỹ năng đổi mới phù hợp với thực tế doanh nghiệp, bám sát mục tiêu chiến lược và văn hóa nội tại.

Bước đầu tiên của đổi mới – là dám đặt câu hỏi: “Liệu có cách nào tốt hơn?”
Và bước tiếp theo – là hành động ngay hôm nay.

Đăng ký đào tạo hoặc nhận tư vấn tại: Bách Khoa Marketing hoặc Alphalife Việt Nam

Hotline: 0961 346 598 hoặc 092 6712 111

Fanpage: Anh Phước HR

Gmail: anhphuochr@gmail.com