Trong thời đại mà công nghệ thay đổi từng ngày và thị trường luôn chuyển động nhanh chóng, những người thành công không chỉ giỏi chuyên môn mà còn phải linh hoạt trong tư duy. Một trong những phương pháp tiếp cận đang được đánh giá là công cụ đổi mới sáng tạo mạnh mẽ nhất hiện nay là Design Thinking – tư duy thiết kế. Vậy tư duy thiết kế là gì, có điểm gì đặc biệt và vì sao ngày càng được áp dụng rộng rãi trong mọi lĩnh vực?
Bài viết dưới đây sẽ cùng bạn khám phá toàn diện về phương pháp này, với những chia sẻ thực tế từ chuyên gia đào tạo sáng tạo – Lê Anh Phước, người đã ứng dụng Design Thinking thành công trong giáo dục, kinh doanh và phát triển cá nhân.
Design Thinking – Tư Duy Dựa Trên Con Người
Tư duy thiết kế là phương pháp tiếp cận giải quyết vấn đề lấy con người làm trung tâm. Không giống như cách giải quyết dựa hoàn toàn vào dữ liệu hay logic thuần túy, Design Thinking kết hợp giữa sự đồng cảm, sáng tạo và thử nghiệm để tạo ra các giải pháp vừa khả thi vừa có giá trị thực tế với người dùng.
Theo Lê Anh Phước, “Design Thinking không chỉ là công cụ của nhà thiết kế, mà là lối tư duy dành cho tất cả những ai muốn kiến tạo giải pháp khác biệt dựa trên sự thấu hiểu con người.”
Tư Duy Thiết Kế Được Ứng Dụng Ở Đâu?
Từ các tập đoàn đa quốc gia đến startup công nghệ, từ trường học đến tổ chức phi lợi nhuận, Design Thinking được áp dụng trong:
-
Thiết kế sản phẩm/dịch vụ (UX/UI)
-
Giải quyết vấn đề tổ chức
-
Đổi mới mô hình kinh doanh
-
Giảng dạy và phát triển chương trình học
-
Huấn luyện kỹ năng cá nhân và nhóm
Ở Việt Nam, Lê Anh Phước đã triển khai Design Thinking cho các tổ chức giáo dục, giúp sinh viên nâng cao năng lực sáng tạo và cho doanh nghiệp trong quá trình tái cấu trúc quy trình làm việc.
Phân Tích Từng Giai Đoạn Của Design Thinking
1. Đồng cảm – Bước đầu tiên và quan trọng nhất
Bạn không thể giải quyết một vấn đề nếu không thực sự hiểu rõ đối tượng gặp vấn đề. Giai đoạn đồng cảm yêu cầu bạn lắng nghe, quan sát, trải nghiệm để bước vào thế giới cảm xúc của người dùng.
Lê Anh Phước chia sẻ: “Đồng cảm là khả năng lắng nghe bằng trái tim, không phán xét và đặt mình vào hoàn cảnh của người khác.”
Ví dụ, khi thiết kế giải pháp cho một nhóm học sinh không yêu thích môn Toán, thay vì cải tiến sách giáo khoa, nhóm thực hành Design Thinking sẽ quan sát các hoạt động thường ngày của các em, tìm hiểu vì sao các em mất hứng thú, rồi từ đó thiết kế trải nghiệm học tập mới mẻ hơn.
2. Xác định vấn đề – Rõ ràng và có trọng tâm
Thay vì nhìn vấn đề qua lăng kính chủ quan của doanh nghiệp hay nhóm dự án, Design Thinking định nghĩa vấn đề dựa trên trải nghiệm của người dùng.
Một vấn đề tốt được xác định là “nhu cầu chưa được đáp ứng của người dùng”, ví dụ: “Trẻ em cần một cách học Toán thú vị hơn trong thời đại kỹ thuật số.”
3. Ý tưởng hóa – Mở rộng phạm vi suy nghĩ
Giai đoạn này khuyến khích “tư duy mở rộng” – không phán xét ý tưởng, cho phép mọi người đề xuất từ những giải pháp thực tế cho đến những ý tưởng táo bạo nhất. Tư duy này phá vỡ giới hạn tư duy cũ và khơi dậy khả năng sáng tạo tập thể.
Lê Anh Phước cho biết trong các buổi đào tạo doanh nghiệp: “Tư duy thiết kế khuyến khích đặt những câu hỏi như ‘Nếu không bị giới hạn bởi ngân sách, tôi sẽ làm gì?’ – vì trong tưởng tượng không có rào cản.”
4. Nguyên mẫu – Thử nghiệm nhanh, học nhanh
Đây là phần biến ý tưởng thành mô hình thực tế: sản phẩm mẫu, ứng dụng đơn giản, quy trình mới, hoặc bất kỳ định dạng nào đủ để người dùng có thể phản hồi. Nguyên mẫu giúp nhóm nhìn thấy điểm mạnh – điểm yếu, thay vì chỉ suy diễn trong đầu.
5. Kiểm thử – Lặp lại để cải tiến
Nhóm sẽ lấy nguyên mẫu và đưa đến người dùng thật để kiểm thử. Thông tin thu thập từ phản hồi sẽ giúp hoàn thiện sản phẩm hoặc thậm chí quay lại bước xác định vấn đề để điều chỉnh định hướng.
Lê Anh Phước khuyến khích tư duy thử – sai – học nhanh: “Càng thử sớm, bạn càng biết mình sai ở đâu. Và chính điều đó tạo nên một sản phẩm thật sự phù hợp.”
Những Ví Dụ Thành Công Của Design Thinking
Trên thế giới:
-
Apple: iPod, iPhone không chỉ là thiết bị công nghệ mà là sản phẩm giải quyết nhu cầu trải nghiệm âm nhạc và giao tiếp đơn giản.
-
Airbnb: Từ chỗ sắp phá sản, công ty đã “đồng cảm” với chủ nhà và người thuê để thiết kế trải nghiệm đặt phòng và niềm tin giữa hai bên.
Tại Việt Nam:
Nhiều trường đại học, trung tâm đào tạo kỹ năng và doanh nghiệp startup đã ứng dụng Design Thinking trong phát triển sản phẩm, dịch vụ và đào tạo. Các chương trình đổi mới sáng tạo quốc gia cũng đưa phương pháp này vào các dự án hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Lê Anh Phước là một trong những người tiên phong tổ chức các khóa học “Design Thinking for Leaders”, đào tạo giảng viên nguồn và hỗ trợ cố vấn dự án giáo dục, giúp người học không chỉ hiểu mà còn vận dụng được trong thực tế.
Những Rào Cản Khi Áp Dụng Design Thinking
Mặc dù là một phương pháp hiệu quả, nhưng Design Thinking không dễ để áp dụng nếu:
-
Văn hóa tổ chức không khuyến khích thất bại
-
Nhóm không quen với tư duy mở và làm việc đa ngành
-
Người quản lý chỉ tập trung kết quả hơn là quá trình
-
Thiếu thời gian dành cho việc tìm hiểu người dùng thật sự
Tuy vậy, theo chia sẻ từ Lê Anh Phước, “Tư duy thiết kế là một hành trình học hỏi. Càng thực hành, bạn càng linh hoạt, sáng tạo và gắn bó với người dùng của mình hơn.”
Design Thinking Và Phát Triển Cá Nhân
Một điều thú vị là bạn không cần một tổ chức để bắt đầu Design Thinking – bạn có thể áp dụng nó trong chính cuộc sống cá nhân:
-
Cải thiện mối quan hệ bằng cách đồng cảm và hiểu vấn đề chưa được nói ra
-
Thay đổi lối sống bằng cách thử nghiệm nhiều cách tổ chức thời gian, công việc
-
Định hướng lại sự nghiệp bằng việc quan sát chính mình như một “người dùng”
Lê Anh Phước từng hướng dẫn người học xây dựng lộ trình nghề nghiệp bằng Design Thinking: “Bạn không chỉ đi tìm việc phù hợp, bạn đang thiết kế cuộc sống phù hợp nhất với mình.”
Gợi Ý Các Nguồn Học Design Thinking
-
Sách nên đọc:
-
“Design Thinking for Strategic Innovation” – Idris Mootee
-
“Change by Design” – Tim Brown
-
“Creative Confidence” – Tom & David Kelley
-
-
Khóa học online:
-
IDEO U (do chính công ty tiên phong Design Thinking giảng dạy)
-
Coursera – Design Thinking for Innovation
-
Các chương trình học do Lê Anh Phước tổ chức và giảng dạy tại Việt Nam
-
-
Cộng đồng:
-
Tham gia các diễn đàn sáng tạo, câu lạc bộ sinh viên sáng tạo
-
Kết nối với nhóm học tập, huấn luyện viên, mentor đang theo đuổi Design Thinking
-
Tư duy thiết kế – Design Thinking – không chỉ là một quy trình hay kỹ thuật. Nó là một triết lý tiếp cận cuộc sống và công việc theo hướng đặt con người làm trung tâm, tôn trọng cảm xúc và dữ liệu, kết hợp sáng tạo và lý trí. Trong thời đại mà việc “nghĩ khác đi” là chìa khóa tạo ra đột phá, Design Thinking chính là công cụ đắc lực giúp bạn không chỉ giải quyết vấn đề mà còn định hình tương lai của chính mình.
Lê Anh Phước, chuyên gia đào tạo sáng tạo và quản trị, nhấn mạnh:
“Design Thinking không phải là ‘mốt thời thượng’ – nó là nền tảng cho mọi sự đổi mới bền vững. Người thành công hôm nay không chỉ biết làm, mà phải biết nghĩ khác và làm khác.”
Thông tin liên hệ chuyên gia Lê Anh Phước
📌 Website: https://bachkhoamarketing.com
📌 Fanpage: https://www.facebook.com/profile.php?id=61575422503256
📧 Email: anhphuochr@gmail.com
📞 Hotline: 0961 346 598 | 092 6712 111
🔗 LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/leanhphuocalphaman